Wzrok, jako jeden z 5 zmysłów, jest niesamowicie ważny w życiu człowieka. Na co dzień pozwala nam bezproblemowo funkcjonować. Dzięki niemu możemy również cieszyć się spektaklami teatralnymi, dziełami sztuki, kinematografią i innymi sztukami wizualnymi. Co, jeśli jednak zostaliśmy pozbawieni, bądź w znacznym stopniu ograniczono nam zmysł wzroku? Czy to uniemożliwia nam w zupełności, możliwość delektowania się sztuką? Otóż nie! W pomoc przychodzi nam audiodeskrypcja. Czym jest audiodeskrypcja? Na czym polega? Jak wykonać takową? Dowiesz się, czytając nasz artykuł.

Czym jest audiodeskrypcja?

Audiodeskrypcja, z łacińskiego audio (dźwięk) i descriptio (rysowanie, opisywanie), jest to opis dźwiękowy tego, co dzieje się na przedstawionym obrazku. Oczywiście nie dotyczy się to tylko filmów, czy seriali. Audiodeskrypcja jest stosowana we wszelakich rodzajach sztuki wizualnej.

Mamy różne rodzaje audiodeskrypcji: narracja lektora lub prowadzącego, dostępna dla wszystkich oglądających, osobna ścieżka dźwiękowa, tylko dla osób zainteresowanych a także tekstowy opis obrazu czytany przez automat.

Audiodeskrypcja stosowana jest również w muzeach, do przewodników coraz częściej dla osób niewidomych, bądź słabowidzących dołączane są pliki dźwiękowe. Opisy w tak owych, są tworzone tak, aby osoba odsłuchująca je mogła połączyć bezproblemowo wszystkie elementy obrazu.

Audiodeskrypcja w teatrach jest odczytywana, przez wyznaczoną do tego osobę, na żywo. Sceny opisywane, są pomiędzy dialogami ale nie wykorzystują wszystkich przerw. Zamiary postaci, czy ich motywacje nie są przedstawiane, tak samo jak nie są przedstawiane znane dźwięki.

Audiodeskrypcja w filmach i serialach przypomina w znacznym stopniu tą w teatrach. Jedyna różnica jest taka, iż w teatrze mamy osobę czytającą na żywo, a w filmach i serialach mamy już wcześniej nagraną dodatkową ścieżkę dźwiękową.

Przykład filmu z audiodeskrypcją

Tworzenie audiodeskrypcji

Przy tworzeniu audiodeskrypcji musimy pamiętać o paru ogólnych zasadach:

• Przed rozpoczęciem pracy bardzo dokładnie poznajemy utwór/obiekt, który będziemy
  opisywać.
• Opisujemy to, co widać. Staramy się, by opis odpowiadał na pytania: kto, co, jak, gdzie,
  kiedy.
• Opisujemy w myśl zasady: od ogółu do szczegółu.
• Opisujemy tak, by pobudzić wyobraźnię.
  • Wybieramy najtrafniejsze słowa, bogate w znaczenia.
  • Szukamy porównań, sugestywnych epitetów, nawet metafor.
  • Używamy nazw kolorów i określeń dotyczących stosunków przestrzennych,
    unikamy jednak określeń rzadkich/ branżowych, np. kolor czerwieni faluńskiej.
  • W miarę możliwości unikamy w opisie czasownika „widać”. Burzy on narracje a także wytrąca z rytmu.

• Staramy się zachować obiektywizm opisu, rozumiany jako brak wartościowania,
  komentowania a także interpretowania i cenzurowania.
  • Audiodeskryptor nie powinien zawierać w opisie własnych ocen i opinii.
  • Nie nazywamy wprost emocji bohaterów, jeśli wynikają one w sposób oczywisty
    z mimiki (np. szeroki uśmiech) albo z tonu i treści wypowiedzi.
  • Nie cenzurujemy scen drastycznych, brutalnych, erotycznych a także pornograficznych,
    opisujemy je zgodnie z prawdą, unikamy jedynie nadmiernej szczegółowości.
• Stuprocentowy obiektywizm nie jest możliwy. Audiodeskrypcja zawsze jest
  subiektywna, bo jest wyborem, dokonanym przez konkretnego audiodeskryptora
  obdarzonego indywidualną wrażliwością, doświadczeniem, kompetencjami kulturowymi.
• Jeśli opis jest adresowany do konkretnej grupy odbiorców, na przykład do dzieci,
  audiodeskryptor powinien uwzględnić ich specyficzne potrzeby, oczekiwania,
  przyzwyczajenia.
• Opis powinien, w miarę możliwości, współgrać stylistycznie z filmem/spektaklem/dziełem.
• Każdy tekst audiodeskrypcji przed upublicznieniem powinien zostać poddany redakcji
  i ocenie przez innego redaktora, a następnie – skonsultowany z osobami niewidomymi
  a także niedowidzącymi.
• Należy zadbać o dobrą jakość nagrania a także odczytania tekstu audiodeskrypcji.